Dlaczego ludzie płacą podatki? Zgodność podatkowa w ujęciu ekonomiczno‑społecznym

Waga 0,82 kg
Wymiary 25 × 18 × 2,5 cm
Autor

ISBN

978-83-65269-48-5

DOI

https://doi.org/10.52335/9788365269485

Liczba stron

402

Słowa kluczowe

podatki, zgodność podatkowa, morale podatkowe, mentalność podatkowa, oszustwo podatkowe, ekonomia behawioralna, teoria perspektywy, socjologia organizacji

Seria

Wydawca

Polskie Towarzystwo Ekonomiczne

Wersja

,

SKU: Brak danych Kategoria: Tagi: , ,

40,00 79,00 

Opis

Głównym celem niniejszej publikacji jest odpowiedź – z perspektywy nauk ekonomiczno‑społecznych – na pytanie: dlaczego ludzie płacą podatki? i dostarczenie wiedzy, którą będzie można wykorzystać w tworzeniu polityki fiskalnej i organizacji działania aparatu skarbowego. W związku z faktem, że ustalenia w tym zakresie są na świecie zbierane w drodze obserwacji i badań prowadzonych od ponad wieku, pierwszym celem szczegółowym autorki było stworzenie teoretycznego metamodelu teorii zgodności podatkowej indywidualnego podatnika będącego osobą fizyczną.
W rozdziale pierwszym i drugim przedstawiono zatem autorski metamodel o nazwie ekonomiczno‑społeczna teoria zgodności podatkowej (ESTZP), który jest fundamentem dla rozważań prowadzonych w całej książce. Drugim celem szczegółowym przeprowadzonego projektu badawczego, którego wyniki referuje niniejsza pozycja, było rozwinięcie ustaleń teorii zgodności podatkowej, co zostało uczynione, a wyniki przedstawiono w trzecim rozdziale. Trzeci cel stanowiło przetestowanie użyteczności badawczej teoretycznego metamodelu do badania wybranego społeczeństwa, co uczyniono i dzięki czemu autorka opracowała szczegółowy opis społeczeństwa polskiego w zakresie fundamentalnych zmiennych metamodelu. Ekonomiczno‑społeczna teoria zgodności podatkowej jest interdyscyplinarna w obszarze dziedziny nauk społecznych, łącząc ekonomię, ekonomię behawioralną, socjologię ekonomiczną i socjologię organizacji. Autorka wpisuje ją w zakres finansów behawioralnych, które są częścią nauk o finansach i częścią ekonomii behawioralnej.

Projekt badawczy, którego efektem jest ta oto książka, trwał od września 2022 r. do grudnia 2023 r. i w zakresie metodologii obejmował, po pierwsze, systematyczny przegląd i analizę literatury oraz, po drugie, sześć ilościowych pierwotnych reprezentatywnych badań społecznych, w których udział wzięło łącznie 6019 osób. Przeprowadzone własne badania społeczne pozwalają uogólniać wyniki na dorosłą populację społeczeństwa polskiego, dlatego w opisie wyników badań uprawnione i używane są sformułowania o odsetkach dorosłych Polaków (z określonym w części metodologicznej maksymalnym błędem statystycznym), a nie o odsetkach respondentów. Kierownikiem projektu badawczego była autorka niniejszej monografii – dr Katarzyna Agnieszka Obłąkowska, a badania zostały sfinansowane ze środków publicznych z budżetu Instytutu Finansów.

Spis treści

 

Wstęp  9
1. W poszukiwaniu metamodelu teorii zgodności podatkowej podatników indywidualnych osób fizycznych  14
1.1. Wiedza niezbędna dla rozwojowego państwa podatków   14
1.2. Autorski metamodel ekonomiczno‑społecznej teorii zgodności podatkowej (ESTZP)  22
1.3. Homo verus – model człowieka rzeczywistego  30
1.4. Podstawowe pojęcia ESTZP z zakresu finansów publicznych i prawa podatkowego  37
1.5. Katalog działań podatników  39
1.6. Założenia autorskiego projektu badawczego   44
1.6.1. Cele i problemy badawcze   44
1.6.2. Metodologia badania  45
1.6.3. Metamodel teorii zgodności podatkowej – problem badawczy I  48
1.6.4. Uwarunkowania działań i postaw w zakresie zgodności podatkowej – problem badawczy II   48
1.6.5. Uwarunkowania morale podatkowego – problem badawczy III   50
1.6.6. Funkcja wartości oszustwa podatkowego – problem badawczy IV    52
1.6.7. Opis społeczeństwa polskiego na gruncie ESTZP – problem badawczy V   52

2. Modele, paradygmaty i główne dotychczasowe ustalenia ekonomiczno‑społecznej teorii zgodności podatkowej   57
2.1. Model ekonomii głównego nurtu oraz paradygmat siły i egzekwowania   57
2.1.1. Nastawiony na uchylanie się od podatków homo oeconomicus   57
2.1.2. Siła i egzekwowanie jako czynniki wymuszające zgodność podatkową   59
2.1.3. Sankcje i ich ograniczenia  63
2.2. Model ekonomii behawioralnej oraz paradygmat błędów i perspektywy   70
2.2.1. Krytyka modelu homo oeconomicus na gruncie psychologii   70
2.2.2. Zgodność i niezgodność podatkowa na bazie błędów   72
2.2.3. Złożoność prawa  75
2.2.4. Teoria perspektywy   77
2.2.5. Dwusystemowy model umysłu ludzkiego i heurystyki  79

2.3. Model ekonomii behawioralnej oraz paradygmat mentalności i morale    83
2.3.1. Mentalność podatkowa jednostki   83
2.3.2. Postawy wobec zgodności podatkowej   86
2.3.3. Morale podatkowe   91
2.3.4. Moralny obowiązek płacenia sprawiedliwych podatków   98
2.4. Paradygmat zaufania w polu wspólnym modelu ekonomii behawioralnej i socjologii ekonomicznej  100
2.4.1. Zaufanie jako warunek działania człowieka  100
2.4.2. Zrozumieć zaufanie  102
2.4.3. Zaufanie jako postawa racjonalnego człowieka   109
2.4.4. Zaufanie do organizacji i wewnątrz organizacji   111
2.4.5. Zaufanie a zgodność podatkowa – model śliskiego zbocza   114
2.5. Model socjologii ekonomicznej i paradygmat różnic społecznych  116
2.5.1. Tendencje ogólnoludzkie i różnice pomiędzy społeczeństwami   116
2.5.2. Instytucje społeczne w obszarze badań nad zgodnością podatkową   118
2.5.3. Różnice pomiędzy społeczeństwami państw i innymi instytucjonalnymi czynnikami w kontekście morale podatkowego   120
2.5.4. Religia i religijność a zgodność podatkowa  123
2.5.5. Morale podatkowe a istotni inni i ogólnospołeczne wartości  124
2.5.6. Demografia i rozwój społeczno‑gospodarczy a morale podatkowe 127
2.6. Model socjologii organizacji oraz paradygmat sprawiedliwości i usług  128
2.6.1. Spostrzegana i obiektywna sprawiedliwość podatkowa  128
2.6.2. Pozioma i pionowa sprawiedliwość podatkowa  133
2.6.3. Sprawiedliwość w wymianie z rządem (wymienna) a zgodność podatkowa  136
2.6.4. Zachowania podatkowe ufundowane na zaangażowaniu obywatelskim 137
2.6.5. Rola rzetelnego prawa i aparatu skarbowego w zgodności podatkowej   139
2.6.6. Administracja skarbowa jako „nienatura”   141

3. Empiryczne rozwinięcie ekonomiczno‑społecznej teorii zgodności podatkowej  146
3.1. Działania oraz postawy zgodne i niezgodne podatkowo w Polsce – dowody z badań empirycznych   146
3.2. Uwarunkowania subiektywnej behawioralnej zgodności podatkowej  155
3.3. Uwarunkowania subiektywnej wiodącej postawy w zakresie zgodności podatkowej   179
3.4. Uwarunkowania morale podatkowego  205
3.5. Funkcja wartości oszustwa podatkowego   223
3.5.1. Wartość emocjonalna oszustwa podatkowego    223
3.5.2. Wycena wartości psychologicznej uchylania się od zapłaty podatku i przebieg funkcji wartości oszustwa podatkowego   226
3.5.3. Heurystyka małej złośliwości  231

 

4. Obraz społeczeństwa polskiego w metamodelu ekonomiczno‑społecznej teorii zgodności podatkowej   236
4.1. Podstawowe wskaźniki zgodności podatkowej w polskim społeczeństwie   236
4.2. Paradygmat siły i egzekwowania   237
4.3. Paradygmat błędów i perspektywy  240
4.3.1. Błędy i skomplikowanie prawa   240
4.3.2. Wartość psychologiczna i perspektywa  247
4.4. Paradygmat mentalności i morale   248
4.4.1. Mentalność podatkowa Polaków   248
4.4.2. Postawy motywacyjne Polaków i wskazania związane z piramidą responsywnej regulacji  255
4.4.3. Morale podatkowe Polaków  258
4.5. Paradygmat zaufania   265
4.5.1. Zaufanie Polaków do aparatu skarbowego i model śliskiego zbocza we współczesnej polskiej rzeczywistości   265
4.5.2. Wiarygodność administracji skarbowej w Polsce jako kluczowy fundament zaufania   274
4.6. Paradygmat różnic społecznych   299
4.7. Paradygmat sprawiedliwości i usług   306
4.7.1. Oceny i oczekiwania w zakresie sprawiedliwości podatkowej   306
4.7.2. Cechy aparatu podatkowego – uczciwość, przychylność podatnikom i działanie na rzecz dobra wspólnego   312
Podsumowanie   315

Bibliografia  319
Lista tabel  335
Lista rysunków   343
Lista wykresów  344
Lista wzorów  346
Indeks nazwisk  347
Indeks rzeczowy  349

Aneksy
Aneks 1. Badanie 1 – Kwestionariusz badawczy pt. Zaufanie do instytucji finansów publicznych i morale podatkowe 2022   355
Aneks 2. Badanie 2 – Kwestionariusz badawczy pt. Zaufanie ogólne do aparatu skarbowego i morale podatkowe jako część badania typu
omnibusowego pn. „Monitoring IF 11–12/2022 r.”    373

Aneks 3. Badanie 3 – Kwestionariusz badawczy pt. Zaufanie i morale podatkowe 2023   375
Aneks 4. Badanie 4 – Kwestionariusz badawczy pt. Wybrane wskaźniki oceny społecznej systemu skarbowego jako część badania typu omnibusowego pn. „Monitoring IF 5/2023 r.”  386
Aneks 5. Badanie 5 – Kwestionariusz badawczy pt. Zgodność podatkowa  389
Aneks 6. Badanie 6 – Kwestionariusz badawczy pt. Macierz sprawiedliwości systemu podatkowo‑składkowego jako część badania pn. „Preferencje w zakresie redystrybucji, wydatków budżetowych i systemu podatkowo‑składkowego”   399

 

Informacje dodatkowe

Waga 0,82 kg
Wymiary 25 × 18 × 2,5 cm
Autor

ISBN

978-83-65269-48-5

DOI

https://doi.org/10.52335/9788365269485

Liczba stron

402

Słowa kluczowe

podatki, zgodność podatkowa, morale podatkowe, mentalność podatkowa, oszustwo podatkowe, ekonomia behawioralna, teoria perspektywy, socjologia organizacji

Seria

Wydawca

Polskie Towarzystwo Ekonomiczne

Wersja

,

Cytaty z recenzji

Autorka recenzowanego dzieła przedstawia nie tylko teoretyczne analizy, bazujące na studiach literatury przedmiotu, lecz także oryginalne, nowatorskie badania empiryczne, dotyczące charakteru i podłoża postaw podatników, zmian ich podatkowych zachowań, w tym mających nie tylko podstawy ekonomiczne, lecz także kulturowe, moralne i in. […] Dzieło to można uznać za ważny wkład naukowy.

prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska,
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie,
honorowa prezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego

 

Autorka stawia zasadnicze pytania o fundamentalnym znaczeniu teoretycznym i poznawczym. Odpowiedź na pytanie, „dlaczego ludzie płacą podatki” należy do najważniejszych problemów współczesności, przyszłości oraz bliższej i dalszej przeszłości. […] Szczególnym osiągnięciem Autorki jest model teoretyczny wypracowany pod autorską nazwą „ekonomiczno‑społeczna teoria zgodności podatkowej (ESTZP)”. Jest to w Jej założeniu teoria interdyscyplinarna, sformułowana na gruncie nauk społecznych. Teoria ta ma łączyć: ekonomię, ekonomię behawioralną, socjologię ekonomiczną i socjologię organizacji.

prof. dr hab. Witold Modzelewski,
Uniwersytet Warszawki,
prezes Instytutu Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy Sp. z o.o.

 

Autorka prezentuje wyniki badań wskazujących, jak wielki jest zakres działań zgodnych i niezgodnych podatkowo wśród Polaków. Ciekawym zagadnieniem są m.in. stosunki emocjonalne wobec oszustwa podatkowego. […] Przedstawione przez dr Katarzynę Obłąkowską wyniki powinny zainteresować podatkowców z Ministerstwa Finansów, jak i wykładowców akademickich zajmujących się tematyką finansów publicznych, a także innych ekonomistów.

prof. dr hab. Jerzy Żyżyński,
Uniwersytet Warszawki,
były członek Rady Polityki Pieniężnej

Obłąkowska, K.A. (2024). Dlaczego ludzie płacą podatki? Zgodność podatkowa w ujęciu ekonomiczno‑społecznym. Warszawa: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, https://doi.org/10.52335/9788365269485

Dr Katarzyna Agnieszka Obłąkowska

Doktor nauk społecznych w dyscyplinie nauki o polityce i administracji oraz socjolog. Ekspertka badań społecznych, polityki publicznej i ekonomii behawioralnej.

Absolwentka studiów doktoranckich w zakresie ekonomii w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie oraz studiów magisterskich w zakresie socjologii na Uniwersytecie Warszawskim. Ukończyła studia podyplomowe z administracji i finansów publicznych (Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego), badań marketingowych (Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej), zarządzania marką (Szkoła Główna Handlowa w Warszawie) oraz historii sztuki (Collegium Civitas).

Posiada wieloletnie doświadczenie badawcze, w tym w kierowaniu zespołami i grantami badawczymi m.in. Narodowego Centrum Nauki oraz Zespołu Analiz Behawioralnych i Badań Społecznych Instytutu Finansów przy Ministerstwie Finansów.

Autorka ponad trzydziestu publikacji naukowych, prawie trzydziestu raportów eksperckich oraz dwóch książek, tj. Polityka publiczna wobec zabytków nieruchomych w Polsce. Doświadczenia – Reguły – Model (Instytut Studiów Podatkowych, 2023) oraz Muzea zamkowe i pałacowe w Polsce w świetle pozytywnych efektów zewnętrznych ich działalności (Difin, 2021).

Występowała na prawie pięćdziesięciu konferencjach naukowych i gospodarczych.

Odznaczona odznaką honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej”.

Opinie

Na razie nie ma opinii o produkcie.

Napisz pierwszą opinię o „Dlaczego ludzie płacą podatki? Zgodność podatkowa w ujęciu ekonomiczno‑społecznym”

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *