Opis
Punktem wyjścia w badaniach przedstawionych w niniejszej monografii jest hipoteza, iż rząd RP w okresie pandemii COVID‑19 realizował politykę antykryzysową, wpisującą się w koncepcję państwa dobrobytu w warunkach społecznej gospodarki rynkowej i funkcjonowania w strukturach UE, oraz potrzebę obywateli w zakresie aktywnej roli państwa w sytuacji kryzysowej, czyli w roszczenie państwa dobrobytu.
W niniejszej monografii zaproponowano i przetestowano autorski model interwencji pomocowej państwa dobrobytu w trakcie kryzysu. Model wskazuje, że w państwie dobrobytu obywatele oczekują w sytuacji kryzysu pomocy – dla obywateli, pracowników i przedsiębiorców – adekwatnej do ujawnionych problemów, proporcjonalnej do skutków kryzysu i opartej na dowodach. Badanie wykazało, że model ten jest pożądany przez ok. 80–90% polskiego społeczeństwa.
Od strony teoretycznej praca wpisuje się w obszar ekonomii politycznej i zarządzania publicznego. Analiza ekonomii politycznej pozwala ocenić działalność państwa z trzech perspektyw, tj. ekonomicznej, politycznej i społecznej, co umożliwia głębsze rozumienie wielu aspektów rzeczywistości gospodarczej i polityki gospodarczej, w tym dążenia do zachowania równowagi pomiędzy siłami państwowymi a rynkowymi w perspektywie tworzenia dobrobytu narodów i szczęścia obywateli. Zarządzanie publiczne jest dyscypliną naukową w ramach zarządzania ogólnego, zorientowaną na badania w obszarze funkcjonowania i reformowania organizacji sektora publicznego, nakierowaną na skuteczne działanie tych organizacji i skuteczne realizowanie celu ich działania, jakim jest urzeczywistnianie interesu publicznego. Obiektami badań są w niej instytucje publiczne działające w różnych sferach życia publicznego – w niniejszej pracy był to szczebel centralny władzy państwowej.
Na potrzeby tej monografii zastosowano triangulację metod badawczych, wykorzystując: desk research, analizę informacji statystycznych i ekonomicznych, analizę aktów prawnych oraz reprezentatywne badanie społeczne. Część analiz przeprowadzono w oparciu o porównanie danych międzynarodowych. Zastosowano również multidyscyplinarne podejście badawcze odpowiadające podejściu teoretycznemu oraz wyzwaniu zrozumienia analizowanego zjawiska.
Przedstawione w niniejszej monografii badania wpisują się w obszar teorii kryzysów społeczno‑gospodarczych, teorii roli państwa w kryzysach społeczno‑gospodarczych i modelu interwencji pomocowej państwa dobrobytu w trakcie kryzysu. Wykorzystano przy tym metodykę ekonomii behawioralnej z uwzględnieniem narzędzi nauk społecznych, w tym również reprezentatywnego badania społecznego w celu weryfikacji założeń modelu interwencji pomocowej państwa dobrobytu w trakcie realnego kryzysu na podstawie reakcji rządu RP na kryzys COVID‑19. Prowadzone badanie umożliwiło pozyskanie wiedzy o realnych opiniach i rzeczywistych zachowaniach jednostek wobec polityki gospodarczej państwa w kryzysie.
Spis treści
Wstęp 9
1. Teoria kryzysów społeczno‑gospodarczych 17
1.1. Istota kryzysu 17
1.2. Kryzysowa multiplikacja 22
1.3. Kryzys jako broń gospodarcza 27
1.4. Stanowiska szkół ekonomicznych wobec kryzysów gospodarczych 29
1.5. Cykliczność gospodarki 35
1.6. Niepewność i ryzyko w analizie zjawisk nadzwyczajnych 47
1.7. Kryzys społeczno‑gospodarczy na przykładzie kryzysu pandemicznego COVID‑19 57
1.8. Pandemia ogólnoświatowa a recesja gospodarcza i kryzys społeczno‑gospodarczy 67
2. Rola instytucji współczesnego państwa podczas kryzysów – odpowiedź rządu RP na pandemię COVID‑19 78
2.1. Państwo i jego rola w kryzysie 78
2.2. Polityka rządu RP w odpowiedzi na pandemię COVID‑19 – hipotezy i metoda badawcza 79
2.3. Państwo dobrobytu 81
2.4. Filary polityki antykryzysowej w Polsce w okresie pandemii COVID‑19 85
2.5. Komunikacja dotycząca wielkości udzielanej pomocy 89
2.6. Zrealizowane działania w ramach polityki pandemicznej 91
3. Rola finansów publicznych, instytucji finansów publicznych i narzędzi polityki fiskalnej współczesnego państwa podczas kryzysów 137
3.1. Polityka fiskalna prowadzona przez rząd RP 137
3.1.1. Podstawy prawne instrumentów 137
3.1.2. Tarcze antykryzysowe – istota, funkcje, zakres 149
3.1.3. Tarcza Finansowa PFR 161
3.2. Narzędzia polityki fiskalnej zastosowane w wybranych krajach 164
3.2.1. Szerokie i kosztowne działania na całym świecie 164
3.2.2. Narzędzia polityki fiskalnej uruchomione w USA 166
3.2.3. Narzędzia polityki fiskalnej wdrażane w UE 168
3.2.4. Narzędzia polityki fiskalnej wdrażane w wybranych krajach świata 172
3.2.5. Dodatkowe narzędzia polityki fiskalnej zastosowane w krajach strefy euro 198
4. Rola banku centralnego w działaniach antykryzysowych 219
4.1. Narzędzia polityki pieniężnej w odpowiedzi na kryzys pandemiczny w Polsce 219
4.1.1. Niezależność banku centralnego Polski i teoretyczna ograniczoność możliwości działania w obliczu kryzysu pandemicznego 219
4.1.2. Działania podjęte przez NBP w obliczu kryzysu pandemicznego 220
4.2. Narzędzia polityki pieniężnej zastosowane w wybranych krajach w odpowiedzi na kryzys pandemiczny 227
4.2.1. Narzędzia polityki pieniężnej zastosowane przez EBC 228
4.2.2. Narzędzia polityki pieniężnej zastosowane przez Fed 229
4.2.3. Narzędzia polityki pieniężnej zastosowane przez inne banki centralne w odpowiedzi na kryzys pandemiczny 231
4.2.4. Narzędzia polityki pieniężnej zastosowane dodatkowo w krajach strefy euro w odpowiedzi na kryzys pandemiczny 259
5. Społeczne oczekiwania i oceny dotyczące antykryzysowych działań państwa – wyniki badań empirycznych 271
5.1. Oczekiwanie obywateli, przedsiębiorców i pracowników dotyczące wsparcia przez rząd RP w okresach kryzysów – roszczenie państwa dobrobytu 271
5.2. Oczekiwane źródła i formy finansowania pomocy rządowej w okresach kryzysów 273
5.3. Pożądany model pomocy rządowej w trakcie kryzysu 277
5.4. Ocena działań rządowych podejmowanych w sytuacjach kryzysowych 280
5.5. Świadomość polityki antykryzysowej w okresie pandemii COVID‑19 wdrożonej przez rząd RP wśród obywateli 282
5.6. Świadomość obywateli korzystania z instrumentów polityki antykryzysowej rządu RP 287
5.7. Społeczna ocena atrybutów interwencji w pożądanym modelu pomocy udzielanej przez rząd RP w trakcie kryzysów 290
5.8. Społeczna ocena zamykania gospodarki (lockdown) i wpływu skomplikowania narzędzi polityki antykryzysowej na ich skuteczność 293
5.9. Społeczna ocena pomocy skierowanej na rzecz przedsiębiorców w trakcie kryzysu pandemicznego COVID‑19 295
5.10. Skala pomocy dla przedsiębiorstw jej niepotrzebujących w ocenie społecznej 303
5.11. Finansowanie pomocy dla przedsiębiorców 3055.12. Ocena pomocy skierowanej na rzecz pracowników w trakcie kryzysu
pandemicznego COVID‑19 307
5.13. Finansowanie pomocy dla pracowników 314
5.14. Nadużycia i nieprawidłowości przy wykorzystaniu pomocy 316
5.15. Wpływ polityki pomocowej rządu RP na sytuację gospodarczą Polski w krótszej i dłużej perspektywie czasu oraz atrybuty zrealizowanej pomocy rządowej w ocenie społecznej 318
Podsumowanie i rekomendacje 324
Bibliografia 333
Spis tabel 349
Spis rysunków 351
Spis wykresów 352
Spis map 355
Indeks nazwisk 356
Indeks rzeczowy 359
Załącznik 1. Ankieta – Badanie ankietowe CAPI – Polacy o działaniach rządu RP od marca 2020 r. do maja 2022 r. w odpowiedzi na wyzwania związane z pandemią COVID‑19 w zakresie tzw. tarcz antykryzysowych i finansowych 363
Cytaty z recenzji
Praca to dzieło dotyczące ważnego tematu, jakim są współzależności między narastaniem kryzysogenności a rolą państwa w przeciwdziałaniu temu. Temat taki ma wymiar fundamentalny, tym bardziej że – w zależności od przyjmowanych narzędzi w społeczno‑gospodarczej polityce państwa – ryzyko owej kryzysogenności może narastać lub się zmniejszać. Dlatego tak ważna jest wiedza na ten temat. I właśnie takiej wiedzy w analizowanych obszarach dostarcza, […] uświadamia m.in. ogrom stojących przed instytucjami państwa wyzwań wynikających z narastania w skali krajowej oraz globalnej ryzyka i niepewności w obszarze społeczno‑gospodarczym, a także geopolitycznym. […] Monografia ta ma […] zarówno walory teoretyczne, jak i walory użyteczności praktycznej, w tym w obszarze kreowania i realizacji polityki społeczno‑gospodarczej, przede wszystkim antykryzysowej, Ponadto dzieło to z pewnością może być pomocne w kształtowaniu i realizacji programów dydaktycznych z różnych przedmiotów nauczania (ekonomicznych, prawnych i in.).
Prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska,
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie,
honorowa prezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego
[…] Praca stanowi teoretyczno‑polemiczne studium na temat roli państwa w gospodarce […] ma charakter oryginalny, prezentując przemyślenia Autora zawierające własne oceny oraz diagnozy. […] Wyniki badań przedstawione w dziele mają charakter aplikacyjny i mogą być wykorzystane przez władze publiczne w przyszłości, gdyby podobny eksperyment zarządczy związany z innymi zagrożeniami pandemicznymi miałby być powtórzony. Autor nie unika tez polemicznych oraz formułuje jednoznaczne wnioski, które powinny inspirować dalszą dyskusję na temat historycznego doświadczenia lat 2020–2022. […] Książka jest wartościowym dziełem naukowym wzbogacającym dorobek polskiego piśmiennictwa dotyczącego polityki antykryzysowej państwa.
Prof. dr hab. Witold Modzelewski,
Uniwersytet Warszawski,
prezes Instytutu StudiówPodatkowych Modzelewski i Wspólnicy sp. z o.o.
Bartoszewicz, A. (2024). Rola państwa w kryzysie społeczno-gospodarczym. Warszawa: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. https://doi.org/10.52335/9788365269454
Dr Artur Bartoszewicz – doktor nauk ekonomicznych.
Adiunkt w Instytucie Rozwoju Gospodarczego Kolegium Analiz Ekonomicznych Szkoły Głównej Handlowa w Warszawie.
Ekspert polityki publicznej, finansów publicznych, pomocy publicznej, funduszy UE i zarządzania strategicznego. Trener administracji
rządowej i samorządowej w kraju i za granicą. Ekspert ds. oceny projektów Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości oraz Centrum Projektów Polska Cyfrowa. Członek Rady Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Posiada bogate doświadczenie w projektach private equity, public affairs i inwestycjach infrastrukturalnych.
Autor książek i publikacji naukowych oraz licznych ekspertyz. Sporządził ponad 100 ekspertyz i ewaluacji z zakresu analiz ekonomiczno‑finansowych, finansów publicznych, pomocy publicznej i budżetu zadaniowego, strategii i planów wieloletnich na rzecz administracji rządowej i samorządowej.
Uznany ekspert ekonomiczny prezentujący swoje poglądy w mediach krajowych: prasie, radiu i telewizji.
Opinie
Na razie nie ma opinii o produkcie.