Reformy systemu emerytalnego. Krótki przewodnik.

Description

Drugie miejsce w konkursie “Economicus 2015”, organizowanym przez Dziennik Gazetę Prawną , na najlepszą książkę ekonomiczno-biznesową, w kategorii “najlepsze tłumaczenie”. Przetłumaczył prof. Zbigniew Matkowski, sekretarz komitetu redakcyjnego dwumiesięcznika “Ekonomista”.

Systemy  emerytalne  to  obecnie  w  Polsce  problem  wysoce  newralgiczny. Polska nie jest tu jednak odosobniona. Także w innych krajach, nawet najwyżej  rozwiniętych,  coraz  bardziej  dają  o  sobie  znać  trudności z finansowaniem  potrzeb  emerytalnych,  trudności  ze  zbilansowaniem  funduszy tworzonych z wpływów ze składek emerytalnych z potrzebami związanymi  z  wypłatami  emerytur.  Choć  trudności  te  mają  przede  wszystkim podłoże  demograficzne,  głównie  wynikające  z  problemów  związanych  ze starzeniem się ludności, to zarazem w znacznej mierze mają charakter systemowy. Ich przyczyną są bowiem nieprawidłowości w polityce społeczno-gospodarczej,  w  tym  w  polityce  emerytalnej.  Nieprawidłowości  te  przejawiają się w niedostosowaniu systemów emerytalnych do nowych wyzwań cywilizacyjnych, do szybkich zmian sytuacji demograficznej i ekonomicznej na świecie. Postęp cywilizacyjny i technologiczny, w tym w sferze medycyny i opieki zdrowotnej skutkuje jedną z najważniejszych zdobyczy społecznych, jaką jest wydłużanie się życia ludzkiego. Wskazuje to zarazem na fundamentalne  znaczenie  polityki  emerytalnej  i  optymalizacji  systemów emerytalnych. Ich istnienie samo w sobie stanowi jedną z ważnych wartości społecznych  wpływających  na  poziom  jakości  życia  ludzi  starszych,  co z kolei stanowi jeden z ważnych wyznaczników kultury społecznej. Optymalizacja  systemów  emerytalnych  oznacza  konieczność  dostosowywania polityki  emerytalnej  do  sytuacji społeczno-ekonomicznej  i  demograficznej kraju,  z  uwzględnieniem  potencjalnych,  długofalowych  kierunków  zmian i ich następstw.

I te właśnie kwestie są tematem publikowanego przez Polskie Towarzystwo Ekonomiczne przekładu książki, Nicholasa Barra i Petera Diamonda. Jak podkreślają jej autorzy, książka ta „łączy teoretyczną analizę systemów emerytalnych z omówieniem doświadczeń niektórych krajów w tym zakresie  w  celu  wyjaśnienia,  jak  należy  projektować  system  emerytalny,  aby ograniczyć negatywne efekty uboczne tego systemu, który w rzeczywistości stanowi  wielkie  dobrodziejstwo  współczesnych  pokoleń,  zapewniając  milionom ludzi wygodne zabezpieczenie na starość”. Autorzy identyfikują popełniane przez niektóre kraje błędy w doborze i kształtowaniu systemu emerytalnego, w tym także błędy występujące w rekomendowanych przez Bank Światowy koncepcjach prywatyzacji emerytur. Podłożem tych błędów jest przede wszystkim brak kompleksowej, holistycznej, wnikliwej analizy kwestii  emerytalnych,  z uwzględnieniem  społeczno-gospodarczej  i  kulturowej specyfiki poszczególnych krajów, z uwzględnieniem nie tylko efektywności ekonomicznej,  ale  także  podziału  dochodów,  narastającej  niepewności i ryzyka oraz złożoności zarządzania systemem emerytalnym.